1. (η παρούσα κατάσταση, όπως την περιγράφουν πανεπιστημιακοί δάσκαλοι που υποδέχονται τους "αριστούχους" της ελληνικής εκαπίδευσης)
Είναι τουλάχιστον παράδοξο για έναν καθηγητή πανεπιστημίου, που πλέον έχει ξεφύγει από τη διόρθωση των ορθογραφικών λαθών –τυπικά αυτό το κάνει ο δάσκαλος του σχολείου–, να διαβάζει σε γραπτό φοιτητή του για το... «τροχοπαίδι». Και όμως συνέβη στη Φιλοσοφική Αθηνών: ο φοιτητής στις εξετάσεις ήθελε να μιλήσει για την «τροχοπέδη», αλλά οι γραμματικές του ελλείψεις τον... φρέναραν οδηγώντας τον στο «παιδί του τροχού», δηλαδή το «τροχοπαίδι»!
Ολο και συχνότερα απασχολεί τους πανεπιστημιακούς το φαινόμενο των ακραίων ορθογραφικών λαθών από φοιτητές. Και είναι τόσο οικτρή η κατάσταση, που διδάσκοντες αναγκάζονται να απορρίπτουν γραπτά εξαιτίας των ορθογραφικών τους λαθών.
Το φαινόμενο αποτυπώνει το πρόβλημα της ελληνικής υποχρεωτικής εκπαίδευσης, όπου οι μαθητές προβιβάζονται στις τάξεις από... ανία, με σημαντικές ελλείψεις και ουδείς ενδιαφέρεται για τις ουσιαστικές βάσεις που έχει κάθε παιδί. Ετσι, είναι πια αργά όταν φτάνουν στο πανεπιστήμιο, μέσα από το σύστημα εισαγωγής το οποίο επιτρέπει ένας υποψήφιος να ξεκινήσει για τη Νομική και να βρεθεί στην Κοινωνική Θεολογία.
Δραστική αντιμετώπιση
«Τα ορθογραφικά λάθη είναι πολύ συχνά. Υπάρχουν γραπτά ανορθόγραφα σε βαθμό κακουργήματος. Οι φοιτητές, επίσης, δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν τα σημεία στίξεως, δεν βάζουν τελείες, η άνω τελεία έχει καταργηθεί», λέει στην «Κ» ο καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Νάσος Βαγενάς.
«Αυτό το λάθος με την τροχοπέδη που μου αναφέρετε είναι μια ενδεικτική λεπτομέρεια της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η ελληνική παιδεία. Δεν είμαι οπαδός της θεωρίας της “παλιάς καλής εποχής”, αλλά πιστεύω ότι η κατάσταση σήμερα χρειάζεται δραστική αντιμετώπιση», παρατηρεί ο ίδιος.
Ο έγκριτος πανεπιστημιακός είναι μεταξύ εκείνων που δεν προάγουν τους φοιτητές τους (ακόμη κι αν έχουν απαντήσεις επαρκείς, για τουλάχιστον τη βαθμολογική βάση) εάν το γραπτό έχει εξόφθαλμα ορθογραφικά λάθη. «Τους ζητώ να έλθουν στην επόμενη εξέταση στο γραφείο μου, όπου τους υπαγορεύω ένα κείμενο μιας σελίδας. Εάν δεν κάνουν ορθογραφικά λάθη, τότε τους βαθμολογώ με τον βαθμό που άξιζε το γραπτό της πρώτης εξέτασης», εξηγεί.
Στο σχολείο το πρόβλημα
Το πρόβλημα φυσικά εστιάζεται στην υποχρεωτική εκπαίδευση. «Απαιτείται ριζική αναμόρφωση του ελληνικού σχολείου», λέει ο καθηγητής κ. Βαγενάς. «Δυστυχώς, όσο και εάν αυτό θεωρείται αυτονόητο, τίποτε δεν γίνεται. Ολες οι κυβερνητικές διακηρύξεις περί προτεραιότητας της εκπαίδευσης αποδεικνύονται κενές περιεχομένου.
Οι 18χρονοι αποφοιτούν από το λύκειο με ελλιπέστατες εγκύκλιες γνώσεις και πολλοί από αυτούς εισάγονται σε σχολές που τους είναι αδιάφορες. Δυστυχώς, η αύξηση των θέσεων στα ΑΕΙ δεν είναι ουσιαστική όταν η εισαγωγή των υποψηφίων γίνεται με τρόπο ανορθολογικό, τη στιγμή μάλιστα που τα ιδρύματα δεν έχουν το προσωπικό και τις υποδομές να δεχθούν τόσο πολλούς φοιτητές», καταλήγει ο κ. Βαγενάς.
Τα greeklish τα έχουν καταστρέψει όλα
«Εισάγονται στο πανεπιστήμιο έχοντας μία φωτογραφική εικόνα της ύλης, την οποία παπαγαλίζουν για τις εξετάσεις», αναφέρει στην «Κ» η αναπληρώτρια καθηγήτρια της Νομικής Αθηνών, και γραμματέας της ομοσπονδίας των πανεπιστημιακών κ. Ευγενία Μπουρνόβα. «Ελάχιστοι πλέον ενδιαφέρονται για την ορθογραφία και τους γραμματικούς κανόνες. Τα greeklish τα έχουν καταστρέψει όλα αυτά», συνεχίζει. Μάλιστα, θυμάται ότι είχε προβληματιστεί ιδιαίτερα με ένα γραπτό φοιτητή της, ο οποίος αναφερόταν στην ... ‹«Εβια». Πρόκειται φυσικά για το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της χώρας, την Εύβοια. «Στις θετικές σχολές το πρόβλημα είναι πολύ πιο έντονο. Είχα κάποτε μία συνεργάτιδα, η οποία μάλιστα είχε εισαχθεί από τους πρώτους σε υψηλόβαθμη σχολή πληροφορικής και σε mail της με ρωτούσε : ”Τί ώρα να έλθο;”»
........
2. (Η λύση στο πρόβλημα, σύμφωνα με την κ. Άννα Ιορδανίδου, συγγραφέα των νέων βιβλίων γλώσσας που διδάσκονται στο Δημοτικό Σχολείο)
... Η ορθογραφία στην Ε΄ και στην Στ΄τάξη διαφοροποιείται από αυτό που ξέραμε μέχρι τώρα. Η προσπάθειά μας επικεντρώνεται στο να διδάξουμε τους μηχανισμούς της ορθογραφημένης γραφής και να καλλιεργήσουμε την ικανότητα της αυτοδιόρθωσης στους μαθητές μας. Οι ευκαιρίες που μας δίνονται είναι οι ορθογραφικές και λεξιλογικές ασκήσεις που υπάρχουν σε κάθε ενότητα, αλλά και τα γραπτά των παιδιών μας. Καταλαβαίνουμε, έτσι, ότι η ορθογραφία φεύγει από τις 8.15 το πρωί και απλώνεται σε όλη την ώρα του μαθήματος της γλώσσας. Ο στόχος μας δεν είναι να διορθώνουμε εμείς τα λάθη των παιδιών αλλά να τα βοηθάμε να τα δουν μόνα τους και να τα αξιοποιούμε για να τα επεξεργαστούμε. Μια άσκηση γραμματικής ή μια άσκηση παραγωγής λόγου είναι μια ευκαιρία να καταγράψουμε τις ορθογραφικές αδυναμίες της τάξης μας και να τις δουλέψουμε. Π.χ., αν κάνουμε μετατροπή ενός κειμένου από το παρόν στο παρελθόν και ζητάμε τη μεταφορά των ρημάτων στον αόριστο και βλέπουμε ότι η τάξη μας έχει ορθογραφικό πρόβλημα στις καταλήξεις σε -ησα, επωφελούμαστε από αυτό και θυμίζουμε την καταληκτική ορθογραφία του αορίστου.Υπενθυμίζουμε πως τα εργαλεία μας για να διδάξουμε την ορθογραφία είναι η ετυμολογία και οι οικογένειες λέξεων για το θεματικό κομμάτι και η γραμματική για την καταληκτική ορθογραφία. Στη διεύθυνση www.kleidiakaiantikleidia.net θα βρείτε κείμενα παιδαγωγών, γλωσσολόγων κτλ. χρήσιμα για θέματα διόρθωσης και αξιολόγησης των μαθητικών κειμένων, όπως «Το λάθος ως εργαλείο μάθησης και διδασκαλίας» και «Διδασκαλία και αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών».
...Αγαπητή μου Ανδρονίκη,
Στα βιβλία και στα τετράδια εργασιών περιλαμβάνονται ορθογραφικές ασκήσεις, άρα λύνονται και διορθώνονται από τους μαθητές σε συνεργασία με το δάσκαλο. Είναι επαρκέστατες και δε χρειάζεται να δοθούν άλλες. Επιπλέον, άσκηση στην ορθογραφία γίνεται και κατά τη γραφή και διόρθωση μαθητικών κειμένων, όπως πάντοτε. Χρησιμοποιούμε ξεχωριστό τετράδιο για λύση ασκήσεων και γραφή κειμένων, όπως αναφέρεται στο βιβλίο δασκάλου. Η ορθογραφία εξακολουθεί να διέπεται από τους κανόνες της ισχύουσας σχολικής γραμματικής, δεν έχει αλλάξει τίποτα. Για λεξικό, μπορούμε, μέχρι να τυπωθούν τα σχολικά, να προτείνουμε: Βακαλοπούλου ʼ. - Ιορδανίδου ʼ. (2001), Το λεξικό του δημοτικού, Αθήνα, εκδ. Πατάκη. Μπαμπινιώτης Γ. (2004), Λεξικό για το σχολείο και το γραφείο, Αθήνα, Κέντρο Λεξικολογίας. Neurosoft - Ιορδανίδου ʼ. (επιστ. επιμ.) (2005), Θησαυρός συνωνύμων και αντιθέτων της νέας ελληνικής, Αθήνα, εκδ. Πατάκη. Τεγόπουλος - Φυτράκης (2005), Συνώνυμα - Αντώνυμα, Ελληνικό λεξικό, Αθήνα. Στη διάθεσή σου για οποιαδήποτε άλλη διευκρίνιση. Άννα Ιορδανίδου