Η φαντασία δε μένει πια εδώ...

Φαντασία και σύγχρονο ελληνικό σχολείο είναι πράγματα αταίριαστα. Το δεύτερο έχει εξορίσει την πρώτη στο ...πυρ το εξώτερο ως μη παραγωγική. Γνώσεις, γνώσεις, γνώσεις! Γνώσεις το πρωί στο σχολείο, το απόγευμα στο φροντιστήριο, το βράδυ στο σπίτι. Ελεύθερος χρόνος, παιχνίδι, δημιουργική και κριτική σκέψη, κάθε Σεπτέμβρη "άμα τη ενάρξη '' της σχολικής χρονιάς, αναχωρούν για τόπους μακρινούς. Από τα έξι ως τα δεκαοκτώ, παιδιά πρόωρα γερασμένα, κατάκοπα, τρέχουν να προλάβουν, τι άραγε;

Ίσως την παιδικότητα τους που χάνεται πριν τη ζήσουν...

Γνώση αντί για φαντασία
του ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΤΡΙΒΙΖΑ*
Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων. Είναι πιο εξοργιστικό -γράφει ο Τζον Γουότσον- τα σχολεία να παραγεμίζουν τα παιδιά σαν γαλοπούλες με γνώσεις και γεγονότα και να αφήσουν τη φαντασία τους να λιμοκτονεί.Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία. Αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές ή στραγγαλισμένες. Δεδομένου του κρίσιμου ρόλου της φαντασίας στη δημιουργικότητα, την καινοτομία και την επιστημονική πρόοδο, ο αρνητικός αντίκτυπος στην κοινωνία είναι ανυπολόγιστος.Οταν επισκέπτομαι συχνά σχολεία με εντυπωσιάζει η τεράστια φαντασία και δημιουργικότητα των προνηπίων και νηπίων. Βλέπω λίγα χρόνια αργότερα, τα ίδια παιδιά να συμπεριφέρονται σαν ρομπότ, σαν πιόνια. Κουρασμένα και αγχωμένα, να έχουν χάσει τη φρεσκάδα αυτή της ματιάς, αυτή τη μαγική σπίθα. Εχουμε όμως και εμείς μερίδιο της ευθύνης. Ανησυχούμε όταν τα παιδιά παίζουν με αόρατους φίλους ή όταν υποδύονται στα παιχνίδια τους διάφορους ρόλους. Προτιμάμε να τους δίνουμε βιβλία ηθικής βελτίωσης ή μετάδοσης γνώσεων αντί να τους χαρίζουμε παραμύθια, τα οποία είναι η θρεπτικότερη τροφή της φαντασίας.Στόχος της εκπαίδευσης δεν πρέπει να είναι τόσο η μετάδοση γνώσεων -άλλωστε η γνώση στην εποχή μας είναι εύκολα προσβάσιμη- όσο η καλλιέργεια της δημιουργικότητας του παιδιού, ώστε να μπορεί να κάνει σωστή εκμετάλλευση αυτών των γνώσεων. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η επιστήμη δεν είναι τίποτα άλλο από εφηρμοσμένη φαντασία. Η επιστημονική πρόοδος δεν επέρχεται τόσο με νέες παρατηρήσεις και πρόσθετα στοιχεία, όσο με μετατάξεις που συντελούνται στη φαντασία των επιστημόνων. Με τολμηρές ιδέες, θαρραλέες υποθέσεις και ριζοσπαστικές εικασίες. Μαθαίνουμε τα παιδιά να υπηρετούν την πραγματικότητα, ενώ θα έπρεπε να τα μαθαίνουμε να την ξεπερνούν.

*Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, συγγραφέας

Ελευθεροτυπία , 12/1/09