Μαθήματα οικονομικής ιστορίας 2

2. Η μεγάλη ύφεση του 1873

Toυ Scott Reynolds Nelson (εδώ)
Πολλοί σχολιαστές της πρόσφατης στεγαστικής και τραπεζικής κρίσης την παραλληλίζουν με τη Μεγάλη Υφεση του 1929, αλλά η σύγκριση αυτή δεν είναι ιδιαιτέρως επιτυχής. Η κρίση του 1929 είχε στενότερα αίτια με τα αδιάθετα προϊόντα της αμερικανικής βιομηχανίας, με την κατάρρευση των κεφαλαιαγορών και την αδυναμία της Γερμανίας να εξοφλήσει τα πολεμικά της χρέη. Ουδείς από τους παράγοντες αυτούς έχει σχέση με την παρούσα κρίση.

H βουτιά των κεφαλαιαγορών που σημειώθηκε προσφάτως, είναι απόρροια των προβλημάτων των τραπεζών, που είχαν εμφανισθεί εδώ και έναν χρόνο. Και εκτός αυτού, δεν υπάρχουν σοβαρά διεθνή προβλήματα. Οι σημερινές οικονομικές ανησυχίες είναι λίγο–πολύ οι ίδιες που είχε η γιαγιά μου η οποία είναι ηλικίας 96 ετών και η οποία εξακολουθεί να αποκαλεί την κρίση του 1929 «πραγματικώς Μεγάλη Υφεση». Τη δεκαετία του 1930 τσιγκουνεύονταν και για την τελευταία πένα της στερλίνας. Λέει, όμως, ότι η εποχή εκείνη δεν ήταν και τόσο άσχημη, όπως η ύφεση που είχε ζήσει η δική της γιαγιά.

Η ύφεση εκείνη, την εποχή της γιαγιάς της, είχε εκδηλωθεί το 1873 και διήρκεσε τέσσερα χρόνια. Είχε μάλιστα περισσότερα κοινά με τη σημερινή κρίση. Τα προβλήματα είχαν εκδηλωθεί γύρω στο 1870 και πρωτοεμφανίστηκαν στην Ευρώπη. Ηταν εύκολο να λάβει κάποιος ένα ενυπόθηκο δάνειο, γεγονός το οποίο οδήγησε σε ακμή τον κατασκευαστικό τομέα. Η τιμή της γης ακρίβαινε συνεχώς. Οι δανειολήπτες ελάμβαναν συνεχώς πιστώσεις χρησιμοποιώντας ως εχέγγυα τις ημιτελείς κατασκευές σπιτιών. Τα οικονομικά θεμέλια, όμως, ήταν ασταθή.

Οι εξαγωγείς σιταριού από τη Ρωσία και την Κεντρική Ευρώπη αντιμετώπισαν ένα νέο και διεθνώς δραστήριο ανταγωνιστή που τους υπερσκέλισε. Η κατασκευή εμπορευματοκιβωτίων στην Κίνα κατά τον 19ο αιώνα που προορίζονταν για τη Wal–Mart εξασφάλισε τη μεταφορά των προϊόντων των αγροτών από τις γεωργικές δυτικοκεντρικές περιοχές της Αμερικής. Η κατάρρευση σημειώθηκε στην Κεντρική Ευρώπη το Μάιο του 1873. Οι Ευρωπαίοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με αυτό που αποκάλεσαν Αμερικανική Εμπορική Εισβολή.

(Συνέχεια αύριο)